Μαντινάδες με τον Κλήδονα
Πηγή: (http://crete.mmx.gr/mantinades/category/klidonas)
Το έθιμο του Κλήδονα γιορτάζεται στις 23 και 24 Ιουνίου, με αφορμή το θερινό ηλιοστάσιο και τη γιορτή του Άι Γιάννη και κατά την λαϊκή παράδοση στο έθιμο αυτό μπορούν να μαντέψουν οι ανύπανδρες κοπέλες ποιον θα παντρευτούν.
Στην Κρήτη γιορτάζεται σύμφωνα με την παρακάτω ακολουθία: Την παραμονή του Άι Γιάννη, του Κλήδονα, οι κοπέλες του χωριού που είναι ανύπανδρες πηγαίνουν να γεμίσουν μια στάμνα από τις ανατολικές βρύσες του χωριού προσπαθώντας να μην μιλήσουν καθόλου στη διαδρομή ώστε να μην χάσει το λεγόμενο «αμίλητο νερό» τις μαντικές του ιδιότητες. Οι νέοι φυσικά προσπαθούν να τις κάνουν να μιλήσουν με διάφορα πειράγματα. Όταν φέρουν τη στάμνα με το «αμίλητο νερό» βάζουν μέσα διάφορα φρούτα , λαχανικά ή αντικείμενα (τα λεγόμενα «ριζικά») χαραγμένα με τα αρχικά του καθενός. Στη συνέχεια σκεπάζουν τη στάμνα με κόκκινο πανί, παίρνουν ένα μεγάλο κλειδί , τη σταυρώνουν τρεις φορές και τοποθετούν το κλειδί πάνω στο σκεπασμένο στόμιο. Το βράδυ παίρνουν τη στάμνα και την τοποθετούν σε εξωτερικό χώρο ώστε να βλέπει τα άστρα «ν’ αστροκομιστεί». Την επόμενη ημέρα το απόγευμα όλοι μαζί ανοίγουν τον Κλήδονα. Πρώτα «ξεκλειδώνουν» με το κλειδί τον Κλήδονα κι εύχονται στην υγειά του νοικοκύρη του σπιτιού και των υπόλοιπων και μετά αρχίζουν τις μαντινάδες στη χάρη του Άι Γιάννη που τον θεωρούν Άγιο με μαντικές ικανότητες. Οι μαντινάδες του Κλήδονα είναι συνήθως σατιρικές και πειραχτικές. Σε κάθε μαντινάδα, λοιπόν, βγάζουν κι από ένα αντικείμενο απ’ τον Κλήδονα, οπότε όλοι έχουν την αγωνιά να δουν ποιανού το αντικείμενο θα βγει. Αν η σατιρική μαντινάδα «ταιριάζει» στον κάτοχο του αντικειμένου ξεσπούν όλοι στα γέλια. Στο τέλος του γλεντιού κάθε ανύπανδρη κοπέλα παίρνει νερό από τη στάμνα και με κάποια ιεροτελεστία προσπαθεί να μαντέψει ποιον θα παντρευτεί.
Μήλο έβαλα στον Κλήδονα κι είναι και μυρωδάτο
κι α δε σε πάρω θα γενεί ο κόσμος άνω κάτω.
Ας πιει τα’ αμίλητο νερό μα μένα μη μου δώσει
για να της λέω σ’ αγαπώ μέχρι να ξημερώσει.
Μες στο σταμνί του Κλήδονα ρίξετε με καμάρι
κι όποιος δε ρίξει σήμερο ταχυτέρου δε θα πάρει.
Στον Κλήδονα μπιστεύτηκα την τύχη να μ’ αλλάξει
και τ’ όνειρό μου γίνηκε μέσω του γάμου πράξη.
Ανοίξετε τον Κλήδονα τη χέρα μου να βάλω
να βγάλω το χρυσό αητό το ρήγα το μεγάλο.
Τα αρχικά σου εσκάλισα στο μήλο μου απάνω
κι α δε μου βγει το ριζικό που θέλω, θα ποθάνω.
Στον Κλήδονα, γροικώ, το λεν νερό που δεν μιλάει
κι εσύ πιστεύγεις, κοπελιά, χατήρι δεν χαλάει;
Το μήλο σου απ’ τον Κλήδονα τ’ Άι Γιαννιού τη μέρα
το βγάλανε και μου ‘πανε πως θα φορέσεις βέρα.
Του Κλήδονα το ριζικό κάθε χρονιά ανημένω
κι ένα καλό βερίκοκο βάνω σημαδεμένο.
Πιστεύω εις τον Κλήδονα γιάντα δίνει ελπίδες
κι από εργένης να βρεθώ σε ζευγαριών σελίδες.
Φαίνεται πως τον Κλήδονα καθημερινά γιορτάζεις
πίνεις τ’ αμίλητο νερό κι αχνιά μιλιά δε βγάνεις.
Τα αρχικά σου εσκάλισες εις το βερίκοκό μου
κι ανέν ταιργιάξεις αλλουνού θα σκάσω απ’ το κακό μου.
Πράγμα δικό σου δώσε μου να κάνω ριζικάρι
να τάξω το του Κλήδονα άλλος να μη σε πάρει.
Ήπια τ’ αμίλητο νερό απ’ του Κλήδονα το κιούπι
και ξέρω ντο καρδούλα μου για με δεν δίδεις ρούπι.
Μες το σταμνί του Κλήδονα δυο κερασάκια βάνω
να δω αν βγουν αληθινά τα όνειρα απού κάνω.
Ανοίξετε τον Κλήδονα να βγάλουμε τα μήλα
να δούμε ποια απ’ όλες μας είναι η καλομοίρα.
Ευγνωμονώ τον Κλήδονα που μου βρήκε το ταίρι
και είμαστε εδά μαζί χειμώνα καλοκαίρι.
Τ’ Άι Γιαννιού περίμενα να ρίξω ριζικάρι
μες το σταμνί του Κλήδονα να δω ποια θα με πάρει.
Κουρούπα σκεπασμένη μου τον πόνο μου τον ξέρεις
απόψε στην αγκάλη μου πε μου πως θα τη φέρεις.
Το μήλο μου το κόκκινο στον Κλήδονα το βάνω
να σμίξει με τη μοίρα ου και αύριο το βγάνω.
Στην Κρήτη γιορτάζεται σύμφωνα με την παρακάτω ακολουθία: Την παραμονή του Άι Γιάννη, του Κλήδονα, οι κοπέλες του χωριού που είναι ανύπανδρες πηγαίνουν να γεμίσουν μια στάμνα από τις ανατολικές βρύσες του χωριού προσπαθώντας να μην μιλήσουν καθόλου στη διαδρομή ώστε να μην χάσει το λεγόμενο «αμίλητο νερό» τις μαντικές του ιδιότητες. Οι νέοι φυσικά προσπαθούν να τις κάνουν να μιλήσουν με διάφορα πειράγματα. Όταν φέρουν τη στάμνα με το «αμίλητο νερό» βάζουν μέσα διάφορα φρούτα , λαχανικά ή αντικείμενα (τα λεγόμενα «ριζικά») χαραγμένα με τα αρχικά του καθενός. Στη συνέχεια σκεπάζουν τη στάμνα με κόκκινο πανί, παίρνουν ένα μεγάλο κλειδί , τη σταυρώνουν τρεις φορές και τοποθετούν το κλειδί πάνω στο σκεπασμένο στόμιο. Το βράδυ παίρνουν τη στάμνα και την τοποθετούν σε εξωτερικό χώρο ώστε να βλέπει τα άστρα «ν’ αστροκομιστεί». Την επόμενη ημέρα το απόγευμα όλοι μαζί ανοίγουν τον Κλήδονα. Πρώτα «ξεκλειδώνουν» με το κλειδί τον Κλήδονα κι εύχονται στην υγειά του νοικοκύρη του σπιτιού και των υπόλοιπων και μετά αρχίζουν τις μαντινάδες στη χάρη του Άι Γιάννη που τον θεωρούν Άγιο με μαντικές ικανότητες. Οι μαντινάδες του Κλήδονα είναι συνήθως σατιρικές και πειραχτικές. Σε κάθε μαντινάδα, λοιπόν, βγάζουν κι από ένα αντικείμενο απ’ τον Κλήδονα, οπότε όλοι έχουν την αγωνιά να δουν ποιανού το αντικείμενο θα βγει. Αν η σατιρική μαντινάδα «ταιριάζει» στον κάτοχο του αντικειμένου ξεσπούν όλοι στα γέλια. Στο τέλος του γλεντιού κάθε ανύπανδρη κοπέλα παίρνει νερό από τη στάμνα και με κάποια ιεροτελεστία προσπαθεί να μαντέψει ποιον θα παντρευτεί.
Μήλο έβαλα στον Κλήδονα κι είναι και μυρωδάτο
κι α δε σε πάρω θα γενεί ο κόσμος άνω κάτω.
Ας πιει τα’ αμίλητο νερό μα μένα μη μου δώσει
για να της λέω σ’ αγαπώ μέχρι να ξημερώσει.
Μες στο σταμνί του Κλήδονα ρίξετε με καμάρι
κι όποιος δε ρίξει σήμερο ταχυτέρου δε θα πάρει.
Στον Κλήδονα μπιστεύτηκα την τύχη να μ’ αλλάξει
και τ’ όνειρό μου γίνηκε μέσω του γάμου πράξη.
Ανοίξετε τον Κλήδονα τη χέρα μου να βάλω
να βγάλω το χρυσό αητό το ρήγα το μεγάλο.
Τα αρχικά σου εσκάλισα στο μήλο μου απάνω
κι α δε μου βγει το ριζικό που θέλω, θα ποθάνω.
Στον Κλήδονα, γροικώ, το λεν νερό που δεν μιλάει
κι εσύ πιστεύγεις, κοπελιά, χατήρι δεν χαλάει;
Το μήλο σου απ’ τον Κλήδονα τ’ Άι Γιαννιού τη μέρα
το βγάλανε και μου ‘πανε πως θα φορέσεις βέρα.
Του Κλήδονα το ριζικό κάθε χρονιά ανημένω
κι ένα καλό βερίκοκο βάνω σημαδεμένο.
Πιστεύω εις τον Κλήδονα γιάντα δίνει ελπίδες
κι από εργένης να βρεθώ σε ζευγαριών σελίδες.
Φαίνεται πως τον Κλήδονα καθημερινά γιορτάζεις
πίνεις τ’ αμίλητο νερό κι αχνιά μιλιά δε βγάνεις.
Τα αρχικά σου εσκάλισες εις το βερίκοκό μου
κι ανέν ταιργιάξεις αλλουνού θα σκάσω απ’ το κακό μου.
Πράγμα δικό σου δώσε μου να κάνω ριζικάρι
να τάξω το του Κλήδονα άλλος να μη σε πάρει.
Ήπια τ’ αμίλητο νερό απ’ του Κλήδονα το κιούπι
και ξέρω ντο καρδούλα μου για με δεν δίδεις ρούπι.
Μες το σταμνί του Κλήδονα δυο κερασάκια βάνω
να δω αν βγουν αληθινά τα όνειρα απού κάνω.
Ανοίξετε τον Κλήδονα να βγάλουμε τα μήλα
να δούμε ποια απ’ όλες μας είναι η καλομοίρα.
Ευγνωμονώ τον Κλήδονα που μου βρήκε το ταίρι
και είμαστε εδά μαζί χειμώνα καλοκαίρι.
Τ’ Άι Γιαννιού περίμενα να ρίξω ριζικάρι
μες το σταμνί του Κλήδονα να δω ποια θα με πάρει.
Κουρούπα σκεπασμένη μου τον πόνο μου τον ξέρεις
απόψε στην αγκάλη μου πε μου πως θα τη φέρεις.
Το μήλο μου το κόκκινο στον Κλήδονα το βάνω
να σμίξει με τη μοίρα ου και αύριο το βγάνω.