Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μαντινάδας
Οι μαντινάδες θέλουνε άνθρωπο
να κατέχει
και γλώσσα να τσι πελεκά και νου να τσι ξετρέχει.
Πηγή: http://www.eks-ik.eu/dimosieyseis-ekdoseis/arthra-meletes/34-i-kritiki-mantinada-i-domi-i-aisthitiki-kai-i-thematologia-tis
και γλώσσα να τσι πελεκά και νου να τσι ξετρέχει.
Πηγή: http://www.eks-ik.eu/dimosieyseis-ekdoseis/arthra-meletes/34-i-kritiki-mantinada-i-domi-i-aisthitiki-kai-i-thematologia-tis
Στην παρούσα ενότητα γίνεται λόγος για τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των μαντινάδων, τα οποία συνοψίζονται ως ακολούθως:
- Η μαντινάδα είναι απρόσωπος λόγος.
- Η μαντινάδα φτιάχνεται από τέσσερα (4) ημιστίχια.
- Αν ομοιοκαταληκτούν όλα τα ημιστίχια, τότε μιλάμε για πλούσια ομοιοκαταληξία.
- Αν ομοιοκαταληκτούν το 1ο με το 3ο ημιστίχιο, και το 2ο με το 4ο ημιστίχιο, τότε γίνεται λόγος για την λεγόμενη πλεκτή ομοιοκαταληξία.
- Το μέτρο των στίχων σχετίζεται με το μέτρο του χορού, που συνοδεύει.
- Για την δημιουργία μιας μαντινάδας, ξεκινάμε από μια πρόταση, συνεχίζουμε με μια δεύτερη, και αλλάζουμε τις λέξεις κατά τέτοιο τρόπο ώσπου να προκύψει ομοιοκαταληξία.
- Βασικό και σταθερό σημείο γλωσσικής δομής της μαντινάδας είναι η χρήση πρώτου και δευτέρου προσώπου, σαφής απόδειξη της παρουσίας του εγώ (ομιλητής), και του εσύ (ακροατής). Το εγώ γλωσσικά δρα με πρόκληση αναγνώρισης (θέση), ενώ το εσύ δρα αντιθετικά (αντίθεση), σύμφωνα βέβαια με την αντίληψη του εγώ. Το αποτέλεσμα, δηλαδή η μαντινάδα , είναι ταυτόχρονη δήλωση του εγώ και του εσύ στην αντιθετική τους διάσταση.
Δίχως εσένα η ζωή δα φύγει να μ’αφήσει και το κορμί στη μαύρη γης , δα λειώσει , δα σκορπίσει.
Το εσύ (δηλώνεται με την αντωνυμία εσένα) εκουσίως ή ακουσίως απουσιάζει, το εγώ δεν δέχεται την απουσία του εσύ και το αποτέλεσμα αυτής της αντίθεσης είναι η τελική θέση του εγώ (η ζωή δα φύγει , το κορμί δα λιώσει , δα σκορπίσει). - Ο δημιουργός της μαντινάδας επιτελεί μια γλωσσική πράξη που εκφράζει την ατομική του συμπεριφορά μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής σύμβασης. Γνωρίζει ότι το σημασιολογικό περιεχόμενο της μαντινάδας στην τοπική παράδοση απαραίτητα θα εμπεριέχει :
Þ Ευχή: όπου χρησιμοποιείται συντακτική δομή πραγματικής υπόθεσης με δεδομένο αποτέλεσμα.
Σαν ήπηρές μου τον το νου, πάρε με σκιας και μένα κι είντα με θέλει κουζουλό η μάνα που με’ γέννα.
Γι’ αυτό χρησιμοποιεί ορισμένες ευχετικές εισαγωγές π.χ άχι και να … / ν’ αγκάλιαζα … / να ‘ μουν … /ήθελα να ‘ μουν … / καλλιά την έχω … κ.λπ.
ÞΥπόσχεση: όπου χρησιμοποιείται συντακτική δομή σε μέλλοντα χρόνο με δηλωμένο το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
Αηδόνια δεκατέσσερα θα στείλω στην αυλή σου να κελαηδούν κάθε πρωί να σκάσουν οι γ-οχτροί σου.
Þ Εντολή: όπου χρησιμοποιείται συντακτική δομή συντελεσμένης ενέργειας για αναμενόμενο συγκεκριμένο αποτέλεσμα σχετικό με τη δοσμένη εντολή.
πως θέλω καπνοσάκκουλο με τ' ασημένια κρούσα.
Þ Απλή δήλωση: όπου χρησιμοποιείται συντακτική δομή επαναλαμβανόμενης ή άπαξ γενόμενης ενέργειας με συγκεκριμένο σκοπό.
Μ’ αν πάω ‘γω στην εκκλησιά δεν πάω για ν΄αγιάσω μα πάω για τσι κοπελιές , να δω ποια θα μπολιάσω.
Þ Πλάγια ερώτηση: όπου χρησιμοποιείται συντακτική δομή απλής υποθετικής σκέψης με δεδομένο το αποτέλεσμα.
Γ-κι ά σ΄αγαπώ, γ-κι ά μ΄αγαπάς, είντα ΄ν΄το διάφορό μας; όλο με αχ κι όλο με βαχ περνούμε το γ-καιρό μας.
9. Οι μαντινάδες λέγονται σε γλέντια, στο καφενείο, σε καθημερινές συζητήσεις ή τραγουδιούνται.
10. Οι μαντινάδες τραγουδιούνται με τη συνοδεία διαφόρων οργάνων, όπως είναι η λύρα, το βιολί, το λαγούτο, το μαντολίνο κ.ά.
Πηγές: http://krhtikesmelwdies.blogspot.gr/2011/11/blog-post_21.html
http://www.kritikamonopatia.gr/?page_id=24518
http://crete.mmx.gr/pages/mantinades
«Λαογραφία: Παραδοσιακός Πολιτισμός» Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
«Η Κρητική Μαντινάδα , Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος » πεπραγμένα Συνεδρίου, Δήμος Ακρωτηρίου, Κουνουπιδιανά 4 – 5 Αυγούστου 2001
«Μαντινάδες , Λογότυπα ή αυθεντικές δημιουργίες, Ελευθερία Γιακουμάκη » πεπραγμένα Συνεδρίου, Δήμος Ακρωτηρίου , Κουνουπιδιανά 4 – 5 Αυγούστου 2001
«Η Γλώσσα της κρητικής μαντινάδας , Χριστόφορος Χαραλαμπάκης » πεπραγμένα Συνεδρίου , Δήμος Ακρωτηρίου, Κουνουπιδιανά 4 – 5 Αυγούστου 2001»