Κρητική μαντινάδα & σχολικά εγχειρίδια
Οι Κρητικές μαντινάδες ως βασικό γλωσσικό και πολιτισμικό στοιχείο, παρουσιάζονται και στα σχολικά εγχειρίδια. Οι μαθητές, έρχονται σε επαφή με την Κρητική παράδοση, τον Κρητικό πολιτισμό, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, αλλά και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων της Κρήτης. Είναι σημαντικό οι μαθητές να διδάσκονται τα τοπικά ιδιώματα του κάθε πολιτισμού, καθώς μαθαίνουν να σέβονται και να εκτιμούν τη διαφορετικότητά του.
Ενώ η διδασκαλία του μινωικού πολιτισμού γίνεται στις πρώτες κιόλας τάξεις από το βιβλίο της ιστορίας (Γ΄- ΣΤ΄), για τις Κρητικές μαντινάδες γίνεται αναφορά μόνο στο βιβλίο της γλώσσας, της πέμπτης δημοτικού στην έκτη ενότητα, με τίτλο: «Οι φίλοι μου, οι φίλες μου», με συγκεκριμένη υποενότητα: “Οι φίλοι τραγουδάνε”. Στόχος του μαθήματος της συγκεκριμένης υποενότητας είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τις Κρητικές μαντινάδες αλλά και τα συναισθήματα που εκφράζουν. Οι μαθητές με αφορμή τις Κρητικές μαντινάδες μαθαίνουν για την διαλεκτική διαφοροποίηση και τους τοπικούς ιδιωματισμούς οι οποίοι αποτελούν την ‘φωνή’ για κάθε πολιτισμό.
Ενώ η διδασκαλία του μινωικού πολιτισμού γίνεται στις πρώτες κιόλας τάξεις από το βιβλίο της ιστορίας (Γ΄- ΣΤ΄), για τις Κρητικές μαντινάδες γίνεται αναφορά μόνο στο βιβλίο της γλώσσας, της πέμπτης δημοτικού στην έκτη ενότητα, με τίτλο: «Οι φίλοι μου, οι φίλες μου», με συγκεκριμένη υποενότητα: “Οι φίλοι τραγουδάνε”. Στόχος του μαθήματος της συγκεκριμένης υποενότητας είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τις Κρητικές μαντινάδες αλλά και τα συναισθήματα που εκφράζουν. Οι μαθητές με αφορμή τις Κρητικές μαντινάδες μαθαίνουν για την διαλεκτική διαφοροποίηση και τους τοπικούς ιδιωματισμούς οι οποίοι αποτελούν την ‘φωνή’ για κάθε πολιτισμό.
Συγκεκριμένα, στη συγκεκριμένη υποενότητα: “Οι φίλοι τραγουδάνε”, δίνονται κάποιοι στίχοι τραγουδιών που αφορούν τη φιλία. Ο κάθε στίχος αποτελείται από δεκαπέντε συλλαβές και υπάρχει το σχήμα της ομοιοκαταληξίας. Για παράδειγμα:
Με αυτά τα απλά και οικεία προς τους μαθητές στιχάκια για τη φιλία, ο εκπαιδευτικός εισάγει τους μαθητές στη νέα γνώση.
Συγκεκριμένα, στην άσκηση 1, ο εκπαιδευτικός αναφέρει στους μαθητές ότι τα παραπάνω στιχάκια με την ομοιοκαταληξία είναι Κρητικές μαντινάδες και τους ζητάει να εντοπίσουν τις ιδιωματικές λέξεις και να γράψουν τη σημασία τους. Για παράδειγμα, «Σαν το πουλί απού, ετσά’ ναι… βάνει», «όταν θα έχει φίλος σου… βαστάς, πορπατείς» κ.ά. Αυτή η άσκηση, βοηθάει τους μαθητές να καταλάβουν τις ιδιότητες των μαντινάδων, τις ιδιωματικές λέξεις αλλά και τη σημασία που έχουν για τους Κρητικούς.
Στη συνέχεια, ακολουθεί η άσκηση 2, στην οποία οι μαθητές έχοντας μάθει για τις Κρητικές μαντινάδες και τη σημασία των ιδιωματισμών, εκφράζουν τις απόψεις τους, τα βιώματά τους αλλά και τις σκέψεις τους σχετικά με τη δημιουργία των μαντινάδων. Τους ζητείται ακόμα, να φτιάξουν και οι ίδιοι σε ομάδες μαντινάδες, μπαίνοντας για λίγο στο “πετσί του μαντιναδόρου”. Οι μαθητές μέσω αυτής της άσκησης μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, και τις σκέψεις τους φτιάχνοντας μαντινάδες. Αποτελεί γι’ αυτούς έναν ευχάριστο τρόπο εκτόνωσης και καλλιτεχνικής έκφρασης. Οι μαθητές εμπλέκονται συναισθηματικά σε αυτή τη δραστηριότητα και προβάλλουν τις διάφορες πτυχές της ζωής τους. Σε δυο στιχάκια, μαθαίνουν να περιγράφουν μια κατάσταση, μια καθημερινή εμπειρία αλλά και όλη τους τη ζωή. Σε γλωσσικό επίπεδο, με αυτόν τον τρόπο καλλιεργούν τον γραπτό και προφορικό λόγο, εξασκούνται στη δημιουργία λέξεων και φράσεων με ομοιοκαταληκτικό στίχο και στην ορθογραφία των λέξεων. Σε συναισθηματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο καλλιεργείται η κριτική τους σκέψη, το αίσθημα της αλληλεγγύης και της αποδοχής της διαφορετικότητας αλλά και η καλλιτεχνική τους φύση. Σε κοινωνικό επίπεδο μαθαίνουν, για τα γλωσσικά ιδιώματα του Κρητικού πολιτισμού, την αξία αυτών αλλά και να σέβονται την διαφορετικότητα του κάθε πολιτισμού. Με λίγα λόγια, οι μαθητές γίνονται δημιουργοί, μικροί στιχουργοί ανακαλύπτοντας το ‘νόημα’ της μουσικής, της κρητικής μαντινάδας.
Η ενότητα του σχολικού εγχειριδίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.arnos.gr/system/files/glossa_e_dimotikou_sxoliko_vivlio_enot_6_filoi_tragoudane.pdf
Τέλος, οι Κρητικές μαντινάδες ως διαχρονικό πολιτισμικό στοιχείο, οφείλουν να υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και όχι μόνο στο βιβλίο της γλώσσας, αλλά και στα υπόλοιπα, όπως ιστορία, μελέτη περιβάλλοντος, κοινωνική και πολιτική αγωγή αλλά και στην αισθητική αγωγή. Είναι μέρος του πολιτισμού μας και ως στοιχείο λαϊκής παράδοσης αποτελεί και φορέα μετάδοσης αξιών, εμπειριών, και στάσεων ζωής. Δείχνουν τον πόνο, τον τρόμο, τις κακουχίες, τις στερήσεις, αλλά και την ευτυχία ,τα η φιλία των ανθρώπων της Κρήτης. Σε αυτές αποτυπώνονται όλα εκείνα πουν έζησαν οι άνθρωποι της Κρήτης από την μέρα της γέννησης τους μέχρι και το θάνατο. Οι μαθητές γνωρίζοντας τις Κρητικές μαντινάδες, νιώθουν όλα αυτά που πέρασαν και περνούν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, με αποτέλεσμα να καλλιεργούν την ενσυναίσθηση. Ως μέσο έκφρασης μπορεί να τους ενθαρρύνει στο να αποδίνουν με στιχάκια τα δικά τους συναισθήματα, σκέψεις αλλά και τους προβληματισμούς τους. Οι μαθητές με δημιουργικό τρόπο, ανακαλύπτουν πολλά στοιχεία του Κρητικού πολιτισμού αλλά μαθαίνουν και περισσότερα πράγματα για τον εαυτό τους.
Αν στρέψουμε λίγο τη ματιά μας στην παιδαγωγική αξία των Κρητικών μαντινάδων, θα δούμε πως οι μαθητές σε ομάδες, μαθαίνουν να μοιράζουν ρόλους, να δημιουργούν μέσα σε κλίμα συνεργασίας και ελεύθερης μάθησης, αλλά και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Είναι αλήθεια αυτό που λένε ότι η μουσική φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Η μουσική, λοιπόν, ενώνει και χαρίζει όμορφες στιγμές δημιουργίας σε όλους εκείνους που αφήνονται στη μαγεία της. Έτσι και στους μαθητές, η δημιουργία Κρητικών μαντινάδων αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο γνωριμίας και επαφής με την Κρητική παράδοση.
Συγκεκριμένα, στην άσκηση 1, ο εκπαιδευτικός αναφέρει στους μαθητές ότι τα παραπάνω στιχάκια με την ομοιοκαταληξία είναι Κρητικές μαντινάδες και τους ζητάει να εντοπίσουν τις ιδιωματικές λέξεις και να γράψουν τη σημασία τους. Για παράδειγμα, «Σαν το πουλί απού, ετσά’ ναι… βάνει», «όταν θα έχει φίλος σου… βαστάς, πορπατείς» κ.ά. Αυτή η άσκηση, βοηθάει τους μαθητές να καταλάβουν τις ιδιότητες των μαντινάδων, τις ιδιωματικές λέξεις αλλά και τη σημασία που έχουν για τους Κρητικούς.
Στη συνέχεια, ακολουθεί η άσκηση 2, στην οποία οι μαθητές έχοντας μάθει για τις Κρητικές μαντινάδες και τη σημασία των ιδιωματισμών, εκφράζουν τις απόψεις τους, τα βιώματά τους αλλά και τις σκέψεις τους σχετικά με τη δημιουργία των μαντινάδων. Τους ζητείται ακόμα, να φτιάξουν και οι ίδιοι σε ομάδες μαντινάδες, μπαίνοντας για λίγο στο “πετσί του μαντιναδόρου”. Οι μαθητές μέσω αυτής της άσκησης μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, και τις σκέψεις τους φτιάχνοντας μαντινάδες. Αποτελεί γι’ αυτούς έναν ευχάριστο τρόπο εκτόνωσης και καλλιτεχνικής έκφρασης. Οι μαθητές εμπλέκονται συναισθηματικά σε αυτή τη δραστηριότητα και προβάλλουν τις διάφορες πτυχές της ζωής τους. Σε δυο στιχάκια, μαθαίνουν να περιγράφουν μια κατάσταση, μια καθημερινή εμπειρία αλλά και όλη τους τη ζωή. Σε γλωσσικό επίπεδο, με αυτόν τον τρόπο καλλιεργούν τον γραπτό και προφορικό λόγο, εξασκούνται στη δημιουργία λέξεων και φράσεων με ομοιοκαταληκτικό στίχο και στην ορθογραφία των λέξεων. Σε συναισθηματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο καλλιεργείται η κριτική τους σκέψη, το αίσθημα της αλληλεγγύης και της αποδοχής της διαφορετικότητας αλλά και η καλλιτεχνική τους φύση. Σε κοινωνικό επίπεδο μαθαίνουν, για τα γλωσσικά ιδιώματα του Κρητικού πολιτισμού, την αξία αυτών αλλά και να σέβονται την διαφορετικότητα του κάθε πολιτισμού. Με λίγα λόγια, οι μαθητές γίνονται δημιουργοί, μικροί στιχουργοί ανακαλύπτοντας το ‘νόημα’ της μουσικής, της κρητικής μαντινάδας.
Η ενότητα του σχολικού εγχειριδίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.arnos.gr/system/files/glossa_e_dimotikou_sxoliko_vivlio_enot_6_filoi_tragoudane.pdf
Τέλος, οι Κρητικές μαντινάδες ως διαχρονικό πολιτισμικό στοιχείο, οφείλουν να υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και όχι μόνο στο βιβλίο της γλώσσας, αλλά και στα υπόλοιπα, όπως ιστορία, μελέτη περιβάλλοντος, κοινωνική και πολιτική αγωγή αλλά και στην αισθητική αγωγή. Είναι μέρος του πολιτισμού μας και ως στοιχείο λαϊκής παράδοσης αποτελεί και φορέα μετάδοσης αξιών, εμπειριών, και στάσεων ζωής. Δείχνουν τον πόνο, τον τρόμο, τις κακουχίες, τις στερήσεις, αλλά και την ευτυχία ,τα η φιλία των ανθρώπων της Κρήτης. Σε αυτές αποτυπώνονται όλα εκείνα πουν έζησαν οι άνθρωποι της Κρήτης από την μέρα της γέννησης τους μέχρι και το θάνατο. Οι μαθητές γνωρίζοντας τις Κρητικές μαντινάδες, νιώθουν όλα αυτά που πέρασαν και περνούν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, με αποτέλεσμα να καλλιεργούν την ενσυναίσθηση. Ως μέσο έκφρασης μπορεί να τους ενθαρρύνει στο να αποδίνουν με στιχάκια τα δικά τους συναισθήματα, σκέψεις αλλά και τους προβληματισμούς τους. Οι μαθητές με δημιουργικό τρόπο, ανακαλύπτουν πολλά στοιχεία του Κρητικού πολιτισμού αλλά μαθαίνουν και περισσότερα πράγματα για τον εαυτό τους.
Αν στρέψουμε λίγο τη ματιά μας στην παιδαγωγική αξία των Κρητικών μαντινάδων, θα δούμε πως οι μαθητές σε ομάδες, μαθαίνουν να μοιράζουν ρόλους, να δημιουργούν μέσα σε κλίμα συνεργασίας και ελεύθερης μάθησης, αλλά και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Είναι αλήθεια αυτό που λένε ότι η μουσική φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Η μουσική, λοιπόν, ενώνει και χαρίζει όμορφες στιγμές δημιουργίας σε όλους εκείνους που αφήνονται στη μαγεία της. Έτσι και στους μαθητές, η δημιουργία Κρητικών μαντινάδων αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο γνωριμίας και επαφής με την Κρητική παράδοση.